İran-İsrail arasındaki gerilimin tırmanmasıyla birlikte, İran'ın yönetim şekli dünya kamuoyunun merakını cezbediyor. İran, kendine özgü yönetim modeliyle diğer ülkelerden ayrılıyor. Peki, İran'ın yönetim şekli tam olarak ne anlama geliyor ve ülkedeki en yetkili kişi kim?

İran'ın Yönetim Şekli: Teokrasi ve Cumhuriyetin Harmanı

İran, İslam Cumhuriyeti olarak tanımlanan bir yönetim şekline sahiptir. Bu sistem, hem cumhuriyetin demokratik unsurlarını hem de teokrasinin dini prensiplerini bir araya getirir. Ülkede cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılır ve halkın oylarıyla belirlenen bir cumhurbaşkanı bulunur. Ancak, cumhurbaşkanının yetkileri sınırlıdır ve ülkenin nihai karar mercii dini liderdir.

Bu karmaşık yapıyı daha iyi anlamak için şu unsurlara dikkat etmek gerekir:

• Dini Lider: Ülkenin en yetkili kişisidir. Silahlı kuvvetler, yargı ve devlet politikaları üzerinde belirleyici bir role sahiptir.
• Cumhurbaşkanı: Halk tarafından seçilir ve hükümetin başıdır. Ancak, dini liderin onayını almak zorundadır.
• İran Parlamentosu (Meclis): Halk tarafından seçilen milletvekillerinden oluşur ve yasaları onaylar. Ancak, yasaların İslam hukukuna uygun olması gerekmektedir.
• Uzmanlar Meclisi: Dini lideri seçmek ve denetlemekle görevli bir organdır.

Bu sistemde, dini liderin otoritesi anayasal olarak güvence altına alınmıştır ve ülkenin genel siyasetine yön verme yetkisine sahiptir. Bu durum, İran'ı diğer cumhuriyetlerden farklı kılar.

İran'da En Yetkili İsim Kim?

İran'da en yetkili isim, dini liderdir. Şu anki dini lider, Ayetullah Ali Hamaney'dir. Hamaney, 1989 yılında Ayetullah Ruhullah Humeyni'nin vefatının ardından bu göreve gelmiştir. Dini lider, ülkenin iç ve dış politikasında, yargı sisteminde ve silahlı kuvvetlerde son sözü söyleme yetkisine sahiptir.

Dini liderin yetkileri şunları içerir:

• Genel politikaları belirlemek
• Silahlı kuvvetlerin başkomutanı olmak
• Yargı erkinin başını atamak
• Cumhurbaşkanı seçimlerini onaylamak
• Af yetkisini kullanmak

Bu geniş yetkiler, dini liderin İran siyasetindeki merkezi rolünü açıkça ortaya koymaktadır.

İran Yönetim Şeklinin Etkileri

İran'ın bu özgün yönetim şekli, ülkenin iç ve dış politikasını derinden etkilemektedir. İç politikada, dini değerlerin ön planda tutulması ve sosyal hayatın bu değerlere göre şekillenmesi söz konusudur. Dış politikada ise, Batı ile ilişkilerde gerginlikler yaşanmasına ve bölgesel çatışmalara zemin hazırlamasına neden olabilmektedir. İran'ın bu karmaşık yapısı, ülkeyi anlamak için dikkatli bir analiz gerektirmektedir.